Sağlıklı beslenmek şart değil mi?

Başta zayıflama olmak üzere, son dönemde gittikçe yaygınlaşan besin destekleyicilerini kullanmak için herkesin kendince bir nedeni var.

Zayıflamak, bağışıklık sistemini güçlendirmek, cinsel gücü artırmak ve genç kalmak… Son dönemlerde gittikçe yaygınlaşan besin destekleyicilerini kullanmak için, herkesin kendince bir nedeni var. Ataşehir Memorial Tıp Merkezi Beslenme ve Diyet Bölümü’nden Dyt. Şefika Aydın, bu ürünleri kullanırken bilinçli davranılması gerektiğinin altını çiziyor.

Besin destekleyiciler tek başına yarar sağlamıyor, sağlıklı beslenmek şart değil mi?

Diyetisyen Şefika Aydın: Karbonhidrat, protein, yağ, vitamin ve mineraller birer besin öğesi olup, besinlerin içerisinde karışımlar şeklinde bulunmaktadır. Besin destekleyiciler ise besin öğelerini belirli miktarlarda içeren kapsül ya da likit formda bulunan, posa konsantreleri, amino asitbile ?imleri, vitamin, mineral ve bazı bitki özlerini içerebilen destekleyiciler olarak tanımlanmaktadırlar. Sağlık için yeterli ve gerekli diyetler ancak besinlerle karşılanabilmektedir. Besin destekleyiciler ile bu yarar tek başına sağlanamamaktadır.

Besin destekleyicilerin tercih edilme nedenleri nelerdir?Dyt. Ş.A.: Bazı hastalıkların tedavisinde, yaşlanmanın vücutta yarattığı etkiler nedeniyle, cinsel gücü artırmada, antioksidan etki nedeni ile bağışıklık sistemini artırmada, psikolojik bazı durumları tedavide, sağlıklı yaşam için dengeli besin tüketmek yerine kolay alternatif olarak görme vb… gibi birçok neden besin destekleyici kullanımını gittikçe yaygınlaştıran nedenler arasındadır.

Peki, faydalarından bahsetmek mümkün mü?

Dyt. Ş.A.: Gebelik ve emzirme dönemindeki kadınların özellikle folat, kalsiyum ve demir gereksinimi artar. Örneğin folat, sebze, meyve ve kuru baklagillerde doğal olarak bulunmasına karşın gebe ve emzirme dönemindeki kadınların, ek olarak alması gerekmektedir. Menopoz dönemindeki kadınlarda özellikle kalsiyum desteğine ihtiyaç duyulmaktadır. Osteoporozu önlemek ve menopozla birlikte vücutta oluşan fizyolojik değişiklikleri, kemiklerdeki kalsiyum çekimini, kemik kaybının oluşumunu ve minerilizasyonu engellemek için kalsiyum desteği alınması gerekmektedir. Çok düşük kalorili diyet yapması gereken kişilerin bu dönemlerde bir multivitamin desteğine gereksinimleri olmaktadır. Vejetaryen bireylerin, kalsiyum, demir, B12 ve D vitamini kullanmaları gereksinimlerini ancak karşılayabilmektedir. Bu nedenle bu bireylerde de besin desteleyici kullanımı gerekmektedir. Bazı hastalık durumlarında da hekimler besin destekleyicisi verebilirler. Özellikle sindirim sitemi ve karaciğer bozuklukları ile travma ya da ameliyat sonrasında hastaların vücutlarında besin öğelerinin emilimi bozulabilir. Bu durumda artan gereksinimi karşılayabilmek amaçlı besin destekleyicisi takviyesi yaparlar.

En çok bilinen besin takviyeleri nelerdir?

Dyt. Ş.A.: Vitaminler, mineraller, bitkisel ürünler, spesifik takviyeler, multivitamin formüllerdir. Vitaminler içerisinde; yağda çözünen vitaminler arasında beta karoten, lutein caro-tenoid complex, lycopene carotenoid complex, astaxanthin, vitamin E gibi besin takviyeleri bulunmaktadır. Suda çözünen vitaminler arasında ise vitamin B complex, biotin, folik acid, vitamin B12, vitamin C/ester C gibi besin takviyeleri vardır. Mineraller içerisinde; kalsiyum, magnezyum, krom (chromium picolinate), demir, selenyum, çinko (zinc picolinate), iyot (kelp) gibi destekleyiciler mevcuttur.

O zaman fazla kullanımı toksik etkiye neden olup çok zararlı olabilir!

Dyt. Ş.A.: Her şeyin fazlası her zaman iyi olmadığı gibi nasıl yağ, şeker, sodyum için azı karar çoğu zarar diye düşünüyorsak, vitamin ve mineraller de yeterli düzeylerde alınmalıdır. Besin destekleyici kullanımının hekim önerisi ile olması en doğru yöntem ve seçim olarak kabul edilmektedir. Çünkü bireyler alması gereken desteği, ne kadar, ne sıklıkta ve ne miktarda kullanması gerektiği konusunda yeterli bilgiye sahip olmayabilir. Bu nedenle de muhakkak doktor ya da beslenme uzmanlarına danışılmalıdır. Bazı ürünlerin yüksek alımları saç dökülmesi, mide bulantısı ve kusmaya neden olabilmektedir. Yine böbrek ta?ları, karaciğer ve sinir sistemi hastalıkları ve doğumsal bozukluklar da son dönemlerde gittikçe yaygınlaşan besin destekleyicilerin bilinçsiz kullanımından meydana gelebilmektedir. Özellikle yağda eriyen vitaminler (A,E, D ve K vitaminleri) vücutta depolandıkları için, uzun süre yüksek doz kullanımları vücutta toksik etki, hatta ölüm riski yaratmaktadır. Yine suda eriyen vitaminlerden B6 vitaminin fazla alımı menstruasyon dönem öncesinde tansiyon düşüklüğüne neden olabilmektedir. Birçok kadın zararsız olduğunu düşünerek B6 vitaminini uzun süre kullanmakta bir sıkıntı görmez fakat bu aşırı alım, sinir sisteminde dejeneratif bozukluklara geri dönüşsüz neden olabilmektedir.

Sağlıklı Sonuç İçin Doğru Seçim

Yaş, cinsiyet ve sağlık durumunuzu göz önünde bulundurun ve kendi ihtiyacınıza göre seçim yapın.

Daha çok vitamin ve mineral karışımlarını tercih edin. Özelliklede sağlıklı besleniyorsanız yeterli olacaktır.

Ekonomik olması açısından daha çok bilindik ve güvenilir markaları tercih edin.

İçeriğindeki şifalı ot ya da enzim isimleri gibi bazı maddelerin cazibesine kapılmayın.

Son kullanma tarihlerini MUTLAKA okuyun.

Kesinlikle önerilen dozlarda kullanın; artırmayın, azaltmayın.

Her zaman için doğal besinlere öncelik tanıyın. Unutmayı