Gebelikte cilt ve saç değişimleri

Hamilelikte, cilt ve saç değişiklikleri yaşanabilir.

Gebelik ortalama 40 hafta süren bir süreçtir. Bu uzun süreli zaman dilimi içinde gebelerin vücudunda birtakım değişiklikler oluşur. Bunların bir kısmı da ciltte izlenmektedir. Ciltte görülen lezyonlarsürekli göz önünde olduğundan gebeler tarafından fazlasıyla önemsenmektedir. Bazı hastalıklargebelikte ortaya çıkar. Var olan bazı hastalıklar ise gebelikte hormonal değişikliklere bağlı olarakkötüleşir veya düzelir. Hamilelik sırasında ciltte meydana gelen değişiklikler şöyle sıralanabilir:

Gebelik çatlakları:

Gebeliğin ilerleyen aylarında kırmızı, ciltten hafif çökük çatlaklar meydana gelebilir.Bunlar dermal bağ dokusunun liflerinin zorlanması ve dermal elastik liflerin kopması, derinin fazlagerilmesi sonucu oluşur. Genel olarak 16. haftadan sonra görülür. Aşırı ve hızlı kilo alımı, genetikyatkınlık, çoğul gebelikler etkendir. Piyasada bulunan çeşitli marka çatlak kremleriyle durum kontrolaltına alınabilir, en azından çatlak olacaksa bunun sınırlı kalması sağlanabilir. Çatlakları tamamengeçiren veya oluşumunu engelleyen bir ilaç bilinmemektedir. Çatlak kremleri genel olarak duştansonra cilde iyice masaj yaparak uygulanmalıdır. Sadece karın bölgesi değil, meme başlarına,bacakların iç ve dış tarafı ile kalçaların dış tarafına da uygulanmalıdır. Cilt elastikiyetinin az olduğukişilerde çatlaklar daha belirgin olmaktadır.

Renk değişiklikleri:

Gebelikte izlenen östrojen, progesteron, çeşitli androjenler, adrenal steroidlerin(kortizol, aldosteron) değişimine bağlı olarak ciltte değişiklikler oluşur. Birçok kadında karın cildininortasında bulunan ve "linea alba" adı verilen açık renkli çizgi belirgin şekilde pigmente olur ve koyu birrenk alarak "linea nigra" adını alır. Bazen de yüz ve boyunda çeşitli büyüklükte kahverengi yamaşeklinde lezyonlar oluşur, buna "gebelik maskesi" adı verilir. Bu pigmentasyon değişiklikleri genelolarak doğumdan sonra geriler. Doğum kontrol hapı kullananlarda da benzer değişiklikler izlenebilir.Bu tablodan melanosit stimulan hormon suçlanmaktadır. 8. gebelik haftasında hipofiz bezinin ortalobundaki genişlemeye bağlı MSH yükselir. Böylece epidermal ve dermal makrofajlar içine melanindepolanması artar. Hiperpigmentasyon genel olarak meme başı, genital bölge, göbek çevresi gibidoğal pigmente alanlarda daha belirgindir . Koltuk altı, bacakların iç yüzü gibi sürtünmeye açık alanlarda koyulaşır. Melanosit stimulan hormonunun doğumdan sonra kan seviyesi hızla düşer vepigmentasyon da gerilemeye başlar. Ultraviyole ışık, yüzeydeki değişiklikleri melanogenezi uyarmakyoluyla arttırır. Bu durumda güneşten uzak durmak gerekir. Genel olarak hiperpigmentasyon doğumsonrası azalır ama hastaların üçte birinde 10 yıl devam edebilir.Hamilelik döneminde, beyaz kadınların üçte ikisinde vasküler örümcek olarak adlandırılan lezyonlargörülür. Bunlar, yüz, boyun, gövdelerin üst yarısında santral lezyondan çevreye ışınsal çıkıntılaroluşturan kırmızı lezyonlardır. Bazen de palmar eritem denen avuç içinde kızarıklıklar izlenir. Gebelikdışında çeşitli karaciğer hastalıklarında görülen bu durum, gebelikte küçük kan damarlarındaki kanakımının artmasıyla alakalıdır. Gebelikte ciltteki kan akımı artar, periferik damar direnci azalır, el veayaklarda ısı artışı olur. Dişetlerinde de kapiler dolgunluğa bağlı dişeti kanamaları görülebilir.

Pruritis gravidarum:ilerleyen dönemlerde karaciğer içi safra yollarında akımın yavaşlaması ve safratuzlarının birikimine bağlı olarak görülür. Tüm vücutta yaygın kaşıntılarla seyreder. Safra tuzuretansiyonu olur, serum düzeyleri artar ve safra tuzları dermiste depolanır. Kaşıntı olur, kaşımayaikincil olarak cilt lezyonları gelişir. Bu tablonun gelişiminde gebelik hormonları, genetik, çevreselfaktörler önemlidir.

Benler:

Gebelikte daha önce var olan benler büyür ve koyulaşır.Saçlar ve kıllar: Gebelikte saç uzama fazı olan anagen faz relatif olarak uzar, östrojen anagen fazıuzatır. Androjenler kıl foliküllerinin genişlemesine sebep olur. Doğumdan sonra bu pozitif etki geçer vesaç dökülmesi olabilir. Genellikle doğum sonrası 1-4.aylar arası belirgindir. Daha sonra kendi kendinegeriler ve 6-12 ay arasında normal saç gelişimi oluşur. Yüzde ve göbek çevresinde olan kıllanmalardoğumdan sonra geriler.

GEBELİKTE SİVİLCELER:

Gebelikte özellikle 8. haftadan itibaren değişen hormonal ortam bazı anne adaylarında önceden varolan sivilcelerin artmasına ya da ilk defa gebelik döneminde sivilcelerin ortaya çıkmasına neden olur. Ender durumlarda ise varolan sivilcelerde azalma görülür. Yüz cildi temiz ve kuru tutulmalıdır. Sivilceler kozmetik sorunlar yarattığında doktor önerisine göre topikal (bölgesel) ilaçlar kullanılabilir (dikkat: izotretinoin içerikli "sivilce ilaçlarının" doğumsal anomalilere neden olduğu kanıtlanmıştır. Bu yüzden gebelik döneminde sivilceleriniz için ilaç kullanmadan önce mutlaka doktorunuza danışmalısınız!).

TIRNAK DEĞİŞİKLİKLERİ:

Tırnaklar cildin bir uzantısı olarak kabul edilirler ve gebelik döneminde artan hormonların etkisiyle tırnaklar yumuşayıp incelerek kolay kırılır hale gelebilirler. Tırnak cilası durumu daha da kötüleştirebilir. Bulaşık ve çamaşır yıkarken lastik eldiven kullanmak ve el ve tırnaklara nemlendirici losyon sürmek çoğu durumda faydalı olur.

AVUÇ İÇİNDE KIZARIKLIK:

Latincede palmar eritem adı verilen bu durum, gebelik dışındaki bir dönemde ortaya çıktığında bir karaciğer hastalığını düşündürmesine karşın, gebelik döneminde fizyolojik olarak ortaya çıkabilir. Avuç içlerinde ve nadiren de ayak tabanlarında kızarıklık ve kaşıntı şeklinde ortaya çıkar. Palmar eritemin de diğer çoğu cilt değişikliğinde olduğu gibi gebeliğe bağlı olarak kandaki östrojenin artması nedeniyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Kaşıntı şiddetli olduğunda nemlendirici kremler faydalı olabilir. Nemlendiricilere cevap vermeyen kaşıntılarda ise doktor önerisine göre bazı ilaçlar kullanılabilir

CİLTTE ÖRÜMCEK TARZINDA DAMARLANMALAR:

Bu tür oluşumlar sıklıkla yüzde ve boyunda, bazen de karın cildinde ortaya çıkarlar. Merkezde bir damar ve bu damardan etrafa adeta bir örümceğin ayakları gibi ışınsal olarak yayılan kılcal damarlanmalar şeklindedirler. Gebelik dışı bir dönemde ortaya çıktıklarında bir karaciğer hastalığını düşündürmelerine karşın, gebelikte artan östrojenin etkisine bağlı fizyolojik olarak ortaya çıkabilirler. Gebelikten sonra genellikle kısa sürede kaybolurlar. Bir şikayete yol açmadıklarından tedavi gereksizdir.

PUPPP: (Pruritik Ürtikeryal Papül ve Plağı).

Gebelikte en sık görülen gebeliğe spesifik cilt hastalığıdır.Tekiz gebeliklerde 1/200, ikiz gebeliklerde 8/200 oranında görülür. Yaygın, kaşıntılı, kutanözerupsiyonlar vardır. Genellikle karında çatlakların etrafındadır. Daha sonra ekstremitelere de yayılır.

Tedavide; oral kaşıntıyı önleyici ilaçlar ve ve cilt nemlendiricileri kullanılır. Birçok vakada döküntülerdoğumdan hemen önce veya doğumdan birkaç gün sonra geçer.Sivilce: Genel olarak gebelikten etkilenmez. Gebe olmaya kadınların kullandığı retinoik asit gebeliktekontraindikedir. Onun yerine topikal ilaçlar tercih edilir.Sedef hastalığı: Hastaların %20'inde tablo kötüleşir, topikal kortikosteroidler denenebilir. Tüm vücudayayılan tiplerde UV-B fototerapi kullanılabilir. Tırnaklarda yumuşama, incelme ve kırılmalar görülebilir.

Kaynak:Op.Dr.Nuri Ceydeli